فتوای آیت الله العظمی وحید خراسانی
فتوای آیت الله العظمی نائینی (ره)
بنام خدای بخشنده مهربان
بسوی اهالی بصره و اطراف آن پس از تقدیم سلام بر برادران صاحبان مجد و بزرگی اهل بصره و نواحی آن، تلگرافات و اوراق سوالات شما و نامه هایی که متضمن سوالات شما بود راجع به دسته جات و هیئت های عزاداری در دهه عاشورا و آن چه مربوط به آن دسته، چون بحمدلله سالم به نجف اشرف برگشتیم جواب سوالات شما را در مسائل ذیل بیان می کنم:
اول: بدیهی است که بیرون آوردن هیئت ها و دسته جات عزا در دهه عاشورا و مانند آن در کوچه ها و خیابان ها بدون هیچ گونه شبهه ای جایز است و رجحان دارد و از آشکارترین مصادیق عزای سالار شهیدان و مظلوم کربلاست و نیکوترین وسیله ای است برای تبلیغ هدف عالی حسین بن علی علیه السلام (ترویج قرآن و دین مبین اسلام) برای هر دور و نزدیک لکن باید این شعار بزرگ از هر گونه محرمات مانند آواز خوانی و استعمال الآت لهو و لعب و نزاع و کشمکش برای جلو رفتن و عقب رفتن یکدیگر و نزاع بین اهل دو محله و دو هیئت خالی باشد و چنان چه گاهی چنین محرماتی در بعضی از هیئات عزا واقع شود حرمت آن ها به عزاداری امام حسین سرایت نمی کند مانند نگاه کردن نمازگزار در حال نماز به زن اجنبی که اگر کسی در حال نماز به زن اجنبی نظر عمدی کند حرام مرتکب شده ولی نمازش صحیح است.
دوم: هیچ اشکالی نیست در جایز بودن سینه زدن یا با دست به صورت زدن حتی اگر به حدی برسد که سینه و صورت سرخ و سیاه شود، بلکه اقوی جواز زنجیر زدن است بر شانه و پشت به حدی که به بیرون آمدن کمی خون منجر گردد بنا بر اقوی و اما بیرون آمدن خون از پیشانی در اثر شمشیر و قمه زدن درصورتی که از ضرر آن محفوظ باشد جایز است، بیرون آمدن خون بدون صدمه رسیدن به استخوان پیشانی که عادتا هم زیان نمیرساند و مانند این ها چنان که اشخاص عارف به آن قمه می زنند و طوری هم می زنند که صدمه به استخوان سر نمیرساند. اگر در حال قمه زدن مطمئن بود که قمه زدن بر حسب عادت برایش ضرر ندارد و لکن بعد از زدن به قدری خون بیرون آمد که مضر بود کشف از حرمت آن نمی کند مانند کسی که وضو بگیرد یا غسل می کند و گمان دارد استعمال آب برایش ضرر ندارد و سپس روشن می شود که برایش ضرر داشته، لکن احوط و سزاوار است که کسانی که عارف به زدن شمشیر و قمه نیستند خودداری کنند خصوصا جوانانی که دل هایشان پر از عشق و محبت امام حسین علیه السلام است و از محبت آن حضرت بی اختیار می گردند و در موقع قمه و شمشیر زدن توجه ندارند که ممکن است پس از آن زیان ببیند، خدا ثابت بدارد ایشان را به قول ثابت در دنیا و در آخرت.
سوم: ظاهرا جایز است شبیه شدن و ممثل گردیدن (در تعزیه خوانها) چنان چه بین شیعیان چندین قرن است معمول و متداول است برای بپا داشتن عزا و گریه و گریاندن و خود را به حالت حزن و گریه در آوردن اگر چه مردها لباس زن ها و یا زن ها لباس مردها را بپوشند و اگر ما سابقا (چهار سال قبل) اشکال در این مساله داشتیم و حکم به جواز را مقید گفتیم لکن پس از اینکه دوباره به ادله مراجعه کردیم برای ما آشکار شد که تحریم تشبیه و تمثیل مرد به زن زمانی است که مردان راسا خود را به زی و روش زن ها در آورند نه این که در مدت کوتاهی لباس زن را بپوشند بدون اینکه زی خود را تبدیل کنند و از حدود مردان خارج شوند و اخیرا در حاشیه عروه الوثقی این استدراک را بیان کردیم بلی باید مواظب باشند در شبیه خوانی و عزاداری محرمات شرعی انجام نشود و اگر اتفاقا حرامی واقع گردد سرایت به اصل عزاداری نمی کند چنان چه قبلا گفته شد.
چهارم: دمام (طبل و سنج و شیپور) که در دسته جات حسینی استفاده می شود و در سوگواری ها مرسوم است حقیقتش برای ما تا به حال کشف نشده پس اگر مورد استعمالش اقامه عزای امام حسین و اعلان به اجتماع عزاداری است و شبیه بر سوگواری است که محتاج الیه بعضی دسته جات و همچنین در برخی از هیجان ها و هوسه های عربی معمول است و نظیر آن پس ظاهرا جواز استعمال آن است کما این که در نجف اشرف هم نزد ما معروفست
والله العالم. 5 ربیع الاول 1345 ه ق حرره الاحقر محمد حسین الغروی النیینی
بسوی اهالی بصره و اطراف آن پس از تقدیم سلام بر برادران صاحبان مجد و بزرگی اهل بصره و نواحی آن، تلگرافات و اوراق سوالات شما و نامه هایی که متضمن سوالات شما بود راجع به دسته جات و هیئت های عزاداری در دهه عاشورا و آن چه مربوط به آن دسته، چون بحمدلله سالم به نجف اشرف برگشتیم جواب سوالات شما را در مسائل ذیل بیان می کنم:
اول: بدیهی است که بیرون آوردن هیئت ها و دسته جات عزا در دهه عاشورا و مانند آن در کوچه ها و خیابان ها بدون هیچ گونه شبهه ای جایز است و رجحان دارد و از آشکارترین مصادیق عزای سالار شهیدان و مظلوم کربلاست و نیکوترین وسیله ای است برای تبلیغ هدف عالی حسین بن علی علیه السلام (ترویج قرآن و دین مبین اسلام) برای هر دور و نزدیک لکن باید این شعار بزرگ از هر گونه محرمات مانند آواز خوانی و استعمال الآت لهو و لعب و نزاع و کشمکش برای جلو رفتن و عقب رفتن یکدیگر و نزاع بین اهل دو محله و دو هیئت خالی باشد و چنان چه گاهی چنین محرماتی در بعضی از هیئات عزا واقع شود حرمت آن ها به عزاداری امام حسین سرایت نمی کند مانند نگاه کردن نمازگزار در حال نماز به زن اجنبی که اگر کسی در حال نماز به زن اجنبی نظر عمدی کند حرام مرتکب شده ولی نمازش صحیح است.
دوم: هیچ اشکالی نیست در جایز بودن سینه زدن یا با دست به صورت زدن حتی اگر به حدی برسد که سینه و صورت سرخ و سیاه شود، بلکه اقوی جواز زنجیر زدن است بر شانه و پشت به حدی که به بیرون آمدن کمی خون منجر گردد بنا بر اقوی و اما بیرون آمدن خون از پیشانی در اثر شمشیر و قمه زدن درصورتی که از ضرر آن محفوظ باشد جایز است، بیرون آمدن خون بدون صدمه رسیدن به استخوان پیشانی که عادتا هم زیان نمیرساند و مانند این ها چنان که اشخاص عارف به آن قمه می زنند و طوری هم می زنند که صدمه به استخوان سر نمیرساند. اگر در حال قمه زدن مطمئن بود که قمه زدن بر حسب عادت برایش ضرر ندارد و لکن بعد از زدن به قدری خون بیرون آمد که مضر بود کشف از حرمت آن نمی کند مانند کسی که وضو بگیرد یا غسل می کند و گمان دارد استعمال آب برایش ضرر ندارد و سپس روشن می شود که برایش ضرر داشته، لکن احوط و سزاوار است که کسانی که عارف به زدن شمشیر و قمه نیستند خودداری کنند خصوصا جوانانی که دل هایشان پر از عشق و محبت امام حسین علیه السلام است و از محبت آن حضرت بی اختیار می گردند و در موقع قمه و شمشیر زدن توجه ندارند که ممکن است پس از آن زیان ببیند، خدا ثابت بدارد ایشان را به قول ثابت در دنیا و در آخرت.
سوم: ظاهرا جایز است شبیه شدن و ممثل گردیدن (در تعزیه خوانها) چنان چه بین شیعیان چندین قرن است معمول و متداول است برای بپا داشتن عزا و گریه و گریاندن و خود را به حالت حزن و گریه در آوردن اگر چه مردها لباس زن ها و یا زن ها لباس مردها را بپوشند و اگر ما سابقا (چهار سال قبل) اشکال در این مساله داشتیم و حکم به جواز را مقید گفتیم لکن پس از اینکه دوباره به ادله مراجعه کردیم برای ما آشکار شد که تحریم تشبیه و تمثیل مرد به زن زمانی است که مردان راسا خود را به زی و روش زن ها در آورند نه این که در مدت کوتاهی لباس زن را بپوشند بدون اینکه زی خود را تبدیل کنند و از حدود مردان خارج شوند و اخیرا در حاشیه عروه الوثقی این استدراک را بیان کردیم بلی باید مواظب باشند در شبیه خوانی و عزاداری محرمات شرعی انجام نشود و اگر اتفاقا حرامی واقع گردد سرایت به اصل عزاداری نمی کند چنان چه قبلا گفته شد.
چهارم: دمام (طبل و سنج و شیپور) که در دسته جات حسینی استفاده می شود و در سوگواری ها مرسوم است حقیقتش برای ما تا به حال کشف نشده پس اگر مورد استعمالش اقامه عزای امام حسین و اعلان به اجتماع عزاداری است و شبیه بر سوگواری است که محتاج الیه بعضی دسته جات و همچنین در برخی از هیجان ها و هوسه های عربی معمول است و نظیر آن پس ظاهرا جواز استعمال آن است کما این که در نجف اشرف هم نزد ما معروفست
والله العالم. 5 ربیع الاول 1345 ه ق حرره الاحقر محمد حسین الغروی النیینی
